Изворни код странице Acetil koenzim A

{{chembox-lat
| verifiedrevid = 443367525
| ImageFile = Acetyl-CoA-2D.svg
| ImageSize = 320
| ImageFile2 = Acetyl-CoA-3D-balls.png
| ImageSize2 = 320
| IUPACName =
| OtherNames =
| Section1 = {{Chembox Identifiers-lat
|  Abbreviations = 
| InChIKey = ZSLZBFCDCINBPY-ZSJPKINUBJ
| InChI = 1/C23H38N7O17P3S/c1-12(31)51-7-6-25-14(32)4-5-26-21(35)18(34)23(2,3)9-44-50(41,42)47-49(39,40)43-8-13-17(46-48(36,37)38)16(33)22(45-13)30-11-29-15-19(24)27-10-28-20(15)30/h10-11,13,16-18,22,33-34H,4-9H2,1-3H3,(H,25,32)(H,26,35)(H,39,40)(H,41,42)(H2,24,27,28)(H2,36,37,38)/t13-,16-,17-,18+,22-/m1/s1
| SMILES1 = CC(=O)SCCNC(=O)CCNC(=O)[C@@H](C(C)(C)COP(=O)(O)OP(=O)(O)OC[C@@H]1[C@H]([C@H]([C@@H](O1)n2cnc3c2ncnc3N)O)OP(=O)(O)O)O
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChI = 1S/C23H38N7O17P3S/c1-12(31)51-7-6-25-14(32)4-5-26-21(35)18(34)23(2,3)9-44-50(41,42)47-49(39,40)43-8-13-17(46-48(36,37)38)16(33)22(45-13)30-11-29-15-19(24)27-10-28-20(15)30/h10-11,13,16-18,22,33-34H,4-9H2,1-3H3,(H,25,32)(H,26,35)(H,39,40)(H,41,42)(H2,24,27,28)(H2,36,37,38)/t13-,16-,17-,18+,22-/m1/s1
| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChIKey = ZSLZBFCDCINBPY-ZSJPKINUSA-N
| CASNo = 72-89-9
|   CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| ChemSpiderID=392413
| PubChem = 444493
| ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEBI = 15351
| SMILES = O=C(SCCNC(=O)CCNC(=O)[C@H](O)C(C)(C)COP(=O)(O)OP(=O)(O)OC[C@H]3O[C@@H](n2cnc1c(ncnc12)N)[C@H](O)[C@@H]3OP(=O)(O)O)C
| MeSHName = Acetyl+Coenzyme+A
 }}
| Section2 = {{Chembox Properties-lat
| Formula = C<sub>23</sub>H<sub>38</sub>N<sub>7</sub>O<sub>17</sub>P<sub>3</sub>S
| MolarMass = 809.57 -{g/mol}-
| Appearance =
| Density =
| MeltingPt =
| BoilingPt =
 }}
| Section3 = {{Chembox Hazards-lat
| Solubility =
| MainHazards =
| FlashPt =
| Autoignition =
 }}
}}
'''Acetil koenzim A''' (''acetil--{CoA}-'') je važan molekul ćelijskog [[metabolizam|metabolizma]]. On se koristi u velikom broju [[biohemija|biohemijskih reakcija]]. Njegova glavna funkcija je prenos atoma [[ugljenik]]a [[acetil]] grupe do [[Krebsov ciklus|Krebsovog ciklusa]] da bi se [[oksidacija|oksidovali]] u procesu oslobađanja energije. Po hemijskoj strukturi, acetil--{CoA}- je [[tioestar]] između [[koenzim A|koenzima A]] ([[tiol]]a) i [[sirćetna kiselina|sirćetne kiseline]] (nosioca [[acil]]ne grupe). 

:<math>\mathrm{Piruvat + CoA + NAD^+ \longrightarrow  Acetil  CoA + NADH + H^++ CO_2}</math>

Acetil--{CoA}- se formira tokom drugog koraka aerobne [[ćelijsko disanje|ćelijske respiracije]], [[Oksidativna dekarboksilacija|piruvatne dekarboksilacije]], koja se odvija u [[Matriks (biologija)|matriksu]] [[mitohondrija|mitohondrije]]. Acetil--{CoA}- zatim ulazi u ciklus limunske kiseline.<ref name="VoetBiochemistry3rd">{{VoetBiochemistry3rd}}</ref>

Acetil--{CoA}- isto tako učestvuje u biogenoj sintezi neurotransmitera [[acetilholin]]a. [[Holin]], u kombinaciji sa acetil--{CoA}-, posredstvom enzima [[holin acetiltransferaza]], formira acetilholin i [[koenzim A]] nusproizvod.

== Uloga u metabolizmu ==

Acetil koenzim A je molekul koji ima ključnu poziciju u nekoliko metaboličkih procesa. Osnovna uloga koenzima je povezivanje procesa [[glikoliza|glikolize]] i [[Krebsov ciklus|Krebsovog ciklusa]]. [[Pirogrozđana kiselina]] (piruvat) je glavni proizvod [[glikoliza|glikolize]], koji može biti iskorišten kao supstrat Krebsovog ciklusa samo ako se transformiše u acetil -{CoA}-.

=== Sinteza i katabolizam masnih kiselina ===
Sinteza [[masna kiselina|masnih kiselina]] je metabolički put koji generiše lance masnih kiselina počevši od acetil -{CoA}- kao osnovnog supstrata. Taj se proces aktivira u slučaju prevelike proizvodnje Acetil -{CoA}- kao posljedica povećanog unosa [[ugljeni hidrat|ugljenih hidrata]]. Višak proizvedenog acetil -{CoA}- biva preusmjeren prema sintezi masnih kiselina, u procesu katalizovanom nizom enzima od kojih su najvažniji [[acetil CoA karboksilaza|acetil -{CoA}- karboksilaza]] i [[sintetaza masnih kiselina]].

U slučaju manjka [[hrana|nutrijenata]], masne kiseline se razgrađuju u procesu [[Beta oksidacija|beta oksidacije]], koja kao produkt daje acetil koenzim A. Acetil -{CoA}- potom ulazi u [[Krebsov ciklus]] kako bi organizam proizveo potrebne količine visoko energetskih molekula, prvenstveno [[ATP]].

=== Sinteza -{HMG CoA}- ===
Dva molekula acetil -{CoA}- mogu biti spojene u [[acetoacetil CoA|acetoacetil -{CoA}-]] koji je osnovni prekurzor za sintezu [[3-hidroksi-3-metil-glutaril koenzim A|3-hidroksi-3-metil-glutaril koenzima A]] (-{[[HMG CoA]]}-). -{HMG CoA}- je jedan od ključnih metabolita u tzv. [[Mevalonatni put|putu mevalonata]], metaboličkom procesu u kojem dolazi do sinteze [[holesterol]]a.

Biljke<ref>{{cite journal | last1 = Fatland | first1 = B. L. | last2 = Ke | first2 = J | last3 = Anderson | first3 = MD | last4 = Mentzen | first4 = WI | last5 = Cui | first5 = LW | last6 = Allred | first6 = CC | last7 = Johnston | first7 = JL | last8 = Nikolau | first8 = BJ | last9 = Wurtele | first9 = ES | title = Molecular Characterization of a Heteromeric ATP-Citrate Lyase That Generates Cytosolic Acetyl-Coenzyme a in Arabidopsis | url = https://archive.org/details/sim_plant-physiology_2002-10_130_2/page/740 | journal = Plant Physiology | volume = 130 | issue = 2 | pages = 740 | year = 2002 | pmid = 12376641 | pmc = 166603 | doi = 10.1104/pp.008110}}</ref> koriste acetil -{CoA}- kao prekurzor za sintezu biljnih masti, [[flavonoid]]a, biljnih [[vosak|voskova]] i za proizvodnju [[kutikula|kutikule]].

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Literatura ==

== Spoljašnje veze ==
{{Portal-lat|Hemija}}
* {{MeshName|Acetyl+Coenzyme+A}}
{{-}}
{{Glikoliza-lat}}
{{Holinergici-lat}}
{{Commonscat|Coenzyme A}}

{{normativna kontrola}}

[[Категорија:Гликолиза]]
[[Категорија:Метаболизам]]
[[Категорија:Тиоестери коензима А]]

[[de:Coenzym A#Acetyl-CoA]]